De verzorgingsstaat, ooit een prachtig en solidair systeem, wordt nu het minst vertrouwd door de mensen die hem het meest nodig hebben. Hoe kan dat? Hoogleraar Monique Kremer adviseert ministeries hier al jaren over. In haar essay Brandbrief aan de verzorgingsstaat legt ze uit wat er misgaat én hoe het systeem op de schop moet.
Interview met Margriet Oostveen in De Correspondent
23 april, 20.00, SPUI 25
In haar nieuwe boek toont hoogleraar actief burgerschap Monique Kremer dat burgers en de verzorgingsstaat steeds vaker op gespannen voet staan. Er is een vertrouwenscrisis die vooral een uitvoeringscrisis is. De gelijkheid die de verzorgingsstaat nastreeft staat onder druk door zijn eigen wetten en uitvoering. Op deze debatavond gaat Kremer hierover gesprek met Emine Uğur, Samir Achbab, Terra Dakota Stein, Illya Soffer en Marcel Ham.
In Brandbrief aan onze verzorgingsstaat laat Monique Kremer zien dat de verzorgingsstaat steeds minder werkt voor burgers. Daarbij hebben zij die hem het meest nodig hebben – kortgeschoolden – daar het meeste last van. In dit persoonlijke essay introduceert Kremer de term ‘instantiekapitaal’ om bloot te kunnen leggen waarom de huidige verzorgingsstaat tekortschiet. Instantiekapitaal is het vermogen om met instanties te dealen, dat wil zeggen dat je voldoende bureaucratische vaardigheden hebt, de weg kan vinden en de juiste houding etaleert. Instanties die als stelsel van solidariteit voor mensen zouden moeten zorgen, geven op het moment juist zorgen. Hoe heeft dat kunnen gebeuren?
Meer info en aanmelden via de website van SPUI25
Het is een bijzondere wetmatigheid. Hoe groter de vrees dat de zorg tekortschiet, hoe hoger de verwachtingen zijn van de gemeenschap om de gaten te dichten. De belofte van de gemeenschap lijkt omgekeerd evenredig met de angst voor een zorginfarct. Wij delen de belofte van de gemeenschap. Na een periode met exclusieve focus op zelfredzaamheid is het tijd voor het besef dat relaties met naasten en buurtgenoten van groot belang zijn voor de kwaliteit van het leven. Alleen bestaan er veel mythes over hoe gemeenschappen tot stand komen en wat van ze kan worden verwacht.Om de belofte van de gemeenschap waar te maken moeten we die mythes doorprikken. Zo voorkomen we dat beleidsmakers valse verwachtingen wekken, professionals aan de verkeerde kant beginnen om gemeenschappen te bouwen en burgers met een onmogelijke opdracht worden opgezadeld. Lees hier meer over het onderzoeksproject Alledaagse attentheid in de superdiverse stad.
Wirwarverzorgingsstaat zorgt voor extra stress bij bestaansonzekerheidDe verzorgingsstaat is een extra stressfactor geworden in het leven van mensen die te maken hebben met bestaansonzekerheid. Mensen moeten beschikken over te veel ‘instantiekapitaal’: het vermogen om zelf de weg te vinden in de wirwar aan loketten en de juiste houding te tonen tegenover instanties. Een lichter en simpeler systeem van hulp, op basis van gedeelde verantwoordelijkheid, is nodig om kwetsbare mensen de steun te kunnen geven die zij nodig hebben.
De onderzoeksresultaten en aanbevelingen zijn gebundeld in dit onderzoeksmagazine ‘Bestaanszekerheid begint bij een betrouwbare overheid‘, onder redactie van Aisa Amagir en Monique Kremer.
Het magazine bestaat uit artikelen over vertrouwen, goede hulp, niet-gebruik van voorzieningen, maatschappelijke initiatieven, cijfers en feiten, en portretten van mensen die te maken hebben met bestaansonzekerheid.
We wonen langer thuis, ook als we het niet meer zelfstandig redden. Gelukkig geven veel Amsterdammers aan dat ze best meer voor hun buurtgenoten willen doen. In de praktijk vinden ze het vaak lastig om zich in andermans leven te mengen. Hoe kunnen onderlinge ontmoetingen en burenhulp een duwtje in de rug krijgen?In dit programma kijken we hoe alledaagse attentheid in de buurt versterkt kan worden, zowel rondom oudere buurtbewoners als mensen met een verstandelijke beperking.
Zo ontwikkelen we praktische kennis die kan bijdragen aan:
Samen met Anna Custers programmaleider van het programma ‘Vertrouwen herwinnen in de lokale verzorgingsstaat.’ Burgers die de verzorgingsstaat het meest nodig hebben, hebben daarin het minste vertrouwen. In dit onderzoeksprogramma analyseren we hoe we het vertrouwen kunnen vergroten en ongelijkheid in het gebruik van de lokale verzorgingsstaat kunnen verkleinen. We onderzoeken met een survey in hoeverre verschillende groepen in de Amsterdamse bevolking te maken hebben met verschillen in ‘instantiekapitaal’, oftewel: kennis en vaardigheden en de ‘juiste’ houding om de weg te kunnen vinden binnen de verzorgingsstaat. Daarnaast onderzoeken we met kwalitatieve methoden de interacties tussen Amsterdammers en professionals die werken bij instanties, zoals participatiecoaches. Ook nemen we een casus onder de loep – de voedselbank – waarbij burgers geen gebruik maken van dienstverlening maar er wel recht op hebben. De inzichten van dit onderzoeksprogramma moeten leiden tot gerichte beleidsinterventies en trainingen voor professionals om het vertrouwen van burgers in lokale overheidsinstanties te verbeteren.
Als Adviesraad Migratie dragen we bij aan een realistisch en robuust migratiebeleid. Een migratiebeleid dat samenhangt met ontwikkelingen op andere beleidsterreinen (arbeidsmarkt, zorg etc.) zowel in Nederland als daarbuiten. Om de kwaliteit van het migratiebeleid verder te verbeteren geven wij gevraagd en op eigen initiatief advies aan het kabinet en parlement. Vanuit onze onafhankelijkheid combineren wij wetenschappelijke inzichten en praktijkervaringen uit Nederland en Europa. We kijken daarbij naar zowel kansen en risico’s van migratie en hebben oog voor langetermijnontwikkelingen.
Crises en (tijdelijke) opnames hebben veel impact op de levenskwaliteit van mensen die thuis zorg ontvangen. Het is de vraag of een crisisopname altijd nodig is. Soms zijn alternatieven mogelijk in de thuissituatie. Als voorkomen kan worden dat het thuis uit de hand loopt, dan bespaart dit mogelijk onnodig leed en (zorg)kosten.
In grote steden in Nederland zien we dat steeds meer jongvolwassenen met een licht verstandelijke beperking moeilijk mee kunnen komen in de samenleving. Dat uit zich in ernstige problemen zoals criminaliteit, schulden, verslaving en moeder-kind problematiek. Met o.a. financiering vanuit ZonMw is in 2017 het onderzoeksproject Meer op eigen benen in een etnisch diverse stad gestart, met als doel om meer zicht te krijgen in hoe problemen ontstaan. En om hulpverleners handvatten te geven, hoe ze jonge mensen met een lvb+ (18-30) die vastgelopen zijn in hun leven, kunnen ondersteunen. Wat is nodig vanuit de hulpverlening, gemeentes, en werkgevers?
Programmaleider met Aisa Amagir (HvA). Een onzeker bestaan ontstaat doordat mensen onvoldoende zeker zijn van werk en van inkomen. In de huidige aanpak van bestaansonzekerheid staat vooral eigen verantwoordelijkheid en zelfredzaamheid centraal. In dit programma wordt onderzocht hoe hulpinstanties, het onderwijs, werkgevers, collega’s en medeburgers een zinvolle bijdrage kunnen leveren aan het verbeteren van een onzeker bestaan.
Voor jonge mensen met een licht verstandelijke beperking is geld extra belangrijk voor hun positie en hun eigenwaarde. In de...
“Corona heeft de wijk weer op de kaart gezet. Dat hadden Radboud Engbersen, expert bij Movisie en Monique Kremer, bijzonder hoogleraar Actief Burgerschap aan...
Is het mogelijk om steden te realiseren waar bewoners meer dan nu naar elkaar omkijken, ook als ze heel verschillend...
In de stad zijn veel oude kerken omgetoverd in hippe appartementencomplexen. Maar door een terugtrekkende overheid en de komst van...
We hebben een Noordzeekust van 523 kilometer die loopt van Zeeuws-Vlaanderen tot en met Noord-Groningen. Hoe staat het met de...
Artikel met Radboud Engbersen in Tijdschrift voor Sociale Vraagstukken in de serie Economie aan de randen van Nederland. “Het noorden is...
De Achterhoek ligt, zoals de naam al zegt, voor veel mensen ergens afgelegen. Houd je van een rustige, landelijke vakantie...
Wat de krimpregio Zuidoost-Limburg doet verschillen van de andere Nederlandse krimpregio’s is dat het grenst aan één van de dichtstbevolkte...
Alle rechten voorbehouden Monique Kremer 2025
